Od stycznia 2019 obowiązuje nowe rozporządzenie w sprawie standardu opieki okołoporodowej[1]. Zdaniem Ministerstwa Zdrowia, rozporządzenie w sprawie standardu opieki okołoporodowej ma stanowić od stycznia 2019 roku „kodeks praw kobiety w ciąży i w trakcie porodu”. Uregulowania dotyczące opieki okołoporodowej tego typu mają obecnie trzy kraje Unii Europejskiej: Wielka Brytania, Hiszpania i Polska.

Z pobieżnej tylko analizy rozporządzenia w sprawie standardu organizacyjnego opieki okołoporodowej wynika jednak, że znaczna część z przyjętych tam rozwiązań nadal dotyczy bezpośrednio zasad postępowania medycznego. 

Zachęcamy do pobrania pełnej wersji alertu przygotowanej przez prawników naszej kancelarii dla lekarzy ginekologów-położników.

Rozporządzenie wprowadza zasadę ograniczenia interwencji medycznych do minimum, wyznacza zakres świadczeń profilaktycznych, badań diagnostycznych i konsultacji medycznych wraz z konkretnymi terminami ich przeprowadzania, czy też wskazuje kiedy i w jakich okolicznościach stosuje się farmakologiczne sposoby leczenia bólu i jakie badania mają poprzedzać te postępowanie. W dokumencie znalazły się także zapisy mówiące o jednolitej edukacji przedporodowej, o obowiązku diagnozowania depresji u przyszłych matek, o prawidłowym kontakcie pomiędzy lekarzem a pacjentką. W „nowych standardach” zwrócono dodatkowo uwagę na konieczność szerszej promocji karmienia piersią. 

Podmioty wykonujące działalność leczniczą zobowiązane są do stosowania standardów organizacyjnych opieki zdrowotnej przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych objętych zakresem odpowiednich rozporządzeń ministra zdrowia, o czym stanowi art. 22 ust. 4b ustawy o działalności leczniczej.

Każdy pracownik medyczny zobowiązany jest do stosowania wprowadzanych przepisów prawa. Rozporządzenie zakłada przeszkolenie personelu medycznego w placówkach, gdzie przyjmuje się porody oraz przeprowadzanie badanie satysfakcji pacjentek. 

Ministerstwo Zdrowia podkreśla, że rozporządzenie nie przewiduje kar, które mogłyby być nakładane na szpital jeżeli nie stosuje się on do wytycznych ze standardu. Nie jest to jednak do końca trafne ujęcie tematu, ponieważ zdaje się sugerować bezkarność.

Tymczasem naruszenie standardów może wiązać się z odpowiedzialnością prawną. Po pierwsze, NFZ ma zawsze możliwość skontrolowania świadczeniodawcy, a w przypadku stwierdzenia działania niezgodnego z warunkami świadczeń[2](„nowymi standardami”) może nałożyć karę umowną[3]. Po drugie, działanie niezgodne ze wskazaniami standardów oznacza, że działanie lekarza lub położnej jest obiektywnie bezprawne, a to z kolei spełnia jedną z przesłanek odpowiedzialności karnej lub cywilnej. Po trzecie, jeśli okaże się, że pacjentka nie może skorzystać z przysługujących jej praw wynikających ze standardu, może ona złożyć skargę do kierownika placówki lub Rzecznika Praw Pacjenta. Także konsultanci krajowy i wojewódzcy mogą sprawdzić, czy świadczenia są udzielane zgodnie z rozporządzeniem. Rzecznik Praw Pacjenta jest wyposażony w kompetencje do nakładania kar finansowych na świadczeniodawców.

Rozporządzenie zobowiązuje podmioty udzielające świadczeń do ustalenia i monitorowania wskaźników opieki okołoporodowej. Sposób realizacji i dokumentowanie tego obowiązku powinny być określone w regulaminie organizacyjnym podmiotu.

Co robić w sytuacji, w której lekarz lub położna dostrzegają, że w konkretnej sytuacji klinicznej wykonanie obowiązku określonego w standardzie stoi w sprzeczności z dobrej pacjentki lub aktualnymi wytycznymi wiedzy medycznej? Na to i wiele innych pytań odnajdą Państwo odpowiedz w naszym opracowaniu.

Autorzy: mec. Oskar Luty, Partner oraz Greta Pietraszuk, Associate w Kancelarii Fairfield. 


[1]http://www.dziennikustaw.gov.pl/du/2018/1756/1.Oprócz rozporządzenia ustalającego „nowe standardy” organizacyjne opieki okołoporodowej, minister zdrowia wydał do tej pory rozporządzenia ustalające standardy organizacyjne opieki zdrowotnej w dziedzinie patomorfologii i w dziedzinie anestezjologii i intensywnej terapii. 

[2]Stosowanie standardów postępowania i procedur medycznych w opiece okołoporodowej, określonych na podstawie obowiązujących do 31.12.2018 r. trzech rozporządzeń ministra zdrowia, jest jednym z szczegółowych warunków realizacji świadczeń gwarantowanych z zakresu leczenia szpitalnego. W odniesieniu do ambulatoryjnej opieki specjalistycznej, warunkiem udzielania świadczeń gwarantowanych w położnictwie i ginekologii jest postępowanie zgodne z jednym ze „starych standardów”- w sprawie postępowania medycznego w okresie fizjologicznej ciąży – rozporządzenie Ministra Zdrowia z 6 listopada 2013 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu ambulatoryjnej opieki specjalistycznej (Dz.U. 2016 poz. 357).

[3]W przypadku stwierdzenia udzielania świadczeń w sposób rażąco nieodpowiadający wymaganiom określonym w obowiązujących przepisach NFZ może nałożyć karę umowną w wysokości 2% kwoty zobowiązania wynikającego z umowy. W przypadku „zwykłego” naruszenia wymagań określonych w przepisach NFZ może nałożyć karę w wysokości 1% wartości zobowiązania (§  30 ust. 1 pkt 1 lit. f oraz pkt 3 lit. h ogólnych warunków umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej).